Over de OPP-trap

De OPP-trap is voor alle leerlingen in het Speciaal Basisonderwijs en voor leerlingen binnen het regulier basisonderwijs die extra ondersteuning ontvangen van het samenwerkingsverband. Voor deze leerlingen moet een ontwikkelingsperspectief plan (OPP) worden opgesteld. De trap kan daarbij ondersteunen als visueel communicatiemiddel. Zie voor meer informatie de brochure Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs: wie, waarom, wanneer en hoe? (PO raad, 2013).

In de OPP-trap kunnen de didactische gegevens worden ingevoerd die een leerling heeft gehaald op de CITO-toetsen van de vier hoofdvakken (technisch lezen (AVI en DMT), spelling, begrijpend lezen en rekenen). Vervolgens wordt visueel weergegeven in welke stroom van het voortgezet onderwijs een leerling globaal gezien scoort. De trap is een communicatiemiddel waarmee het ontwikkelingsperspectief met school, ouders en leerling besproken kan worden. De trap biedt visuele ondersteuning bij twee vragen:

• Bij het opstellen van het OPP: waar (in welke ‘stroom’) zit de leerling qua leerontwikkeling nu? Wat betekent dit voor de geplande uitstroombestemming?
• Bij het monitoren en evalueren van het OPP: zitten we qua leerrendement nog op koers richting de geplande uitstroombestemming?

De trap geeft alleen maar de leerontwikkeling tot nu toe weer. Het doet geen uitspraak over de geplande leerontwikkeling. Dat moeten betrokkenen zelf doen door de relevante factoren in leerling, onderwijs en opvoeding te analyseren en de lat vervolgens hoog te leggen. Het ontwikkelingsperspectief is immers niet alleen afhankelijk van het leerrendement, maar ook van andere bevorderende en belemmerende factoren van de leerling (zoals werkhouding, sociaal-emotioneel functioneren, krachten en interesses en intelligentieniveau), evenals de kwaliteit van het onderwijs en het onderwijsondersteunend gedrag van ouders. Voor meer informatie, zie de brochure (PO raad, 2013).

Ontwikkeling van de OPP-trap

Op SBO Het Mozaïek in Hilversum (www.sbomozaiek.nl) wordt al langere tijd gewerkt met het ontwikkelingsperspectief. Er bleek behoefte te zijn aan visuele ondersteuning in de communicatie met (onder andere) ouders en leerlingen over de leerontwikkeling en het OPP. Vanaf april 2011 is daarom gestart met de ontwikkeling van een communicatiemiddel voor OPP’s en adviezen voor voortgezet onderwijs. Hierbij was een grafische weergave met didactische leeftijd (tijd) op de x-as en prestaties (in DLE en later vaardigheidsscores) op de y-as, die in verschillende gebieden van voortgezet onderwijs kunnen vallen, steeds het uitgangspunt. Een visuele weergave in de vorm van een ‘trap’ is geïnspireerd door de ‘schoolfoto’ uit Duiden en Doen (Struiksma, 2010). Vervolgens is een Excel-document ontwikkeld dat op individueel niveau de leerontwikkeling van een leerling weergeeft. De behaalde scores worden gerelateerd aan alle mogelijke vormen van voortgezet onderwijs en weergegeven in gekleurde ‘stromen’. Dit document is in de loop van de tijd verder uitgebreid, aangepast en verfijnd. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de OPP-trap. De OPP-trap wordt nu ook gebruikt op de andere scholen van Stichting Elan (www.stichtingelan.nl). De OPP-trap wordt door verschillende gedragswetenschappers van Stichting Elan onderhouden.

Door samenwerking met collega’s binnen SWV Unita (www.swvunita.nl) en betrokkenen bij het Groeidocument (www.groeidocument.nl), is de OPP-trap breder beschikbaar geworden. Op www.opptrap.nl is altijd de meest recente versie van de OPP-trap te downloaden. Zie voor meer informatie en belangrijke richtlijnen voor het gebruik, het tabblad ‘toelichting’ in de OPP-trap (ook te downloaden bij ‘download’).